Từ ngàn xưa tận ngày nay, sữa vẫn được biết như là nguồn thực phẩm tuyệt vời, chứa đầy đủ các thành phần dinh dưỡng thiết yếu, dễ tiêu hóa, bảo đảm cung cấp đủ các loại dưỡng chất thiết yếu, năng lượng đáp ứng khẩu phần dinh dưỡng hợp lý hàng ngày, giúp tăng cường sức khỏe toàn diện cho con người1.
Trong những thập niên gần đây, tỷ lệ thừa cân béo phì đang có xu hướng tăng nhanh, đặc biệt là ở những quốc gia đang phát triển. Về nguyên lý, khi khẩu phần dinh dưỡng hàng ngày mất cân bằng theo kiểu “dương” nghĩa là năng lượng – dưỡng chất dung nạp vào cơ thể nhiều hơn mức tiêu thụ thì hệ quả tất yếu sẽ là thừa cân – béo phì.
Vậy sữa và các sản phẩm từ sữa có là nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ gây thừa cân béo phì hay không?
Câu trả lời mạnh dạn và có chứng cứ y khoa là “không”.
Một đánh giá toàn diện về bằng chứng khoa học liên tục 27 năm của Tiến sĩ Anestis Dougkas, Viện Paul Bocuse, Cộng hòa Pháp kết luận rằng sữa bò và các sản phẩm từ sữa bò không đóng vai trò gây thừa cân – béo phì ở trẻ em. Báo cáo phân tích nhiều nghiên cứu của Tiến sĩ Anestis Dougkas được trình bày tại Hội nghị châu Âu về béo phì (European Congress on Obesity – ECO) năm nay tại Vienna, Áo (23-26/5/2018).
Tại hội nghị châu Âu về béo phì, nhiều nghiên cứu và học giả khắp thế giới đều không tìm thấy mối liên quan, cơ chế hay quan hệ nhân quả nào hỗ trợ lý thuyết rằng sữa và các sản phẩm từ sữa thúc đẩy quá trình tăng cân, thừa cân – béo phì hoặc tăng sự thèm ăn2.
Đồng quan điểm và có bài báo cáo tại hội nghị nêu trên, Giáo sư – Tiến sĩ Michael Yafi và cộng sự Tiến sĩ Mona Eissa, Giáo sư nhi khoa và y học vị thành niên tại Trường Y McGovern, Đại học Texas, đã khảo sát hồi cứu 353 trẻ thừa cân béo phì có độ tuổi từ 3-18 trong suốt 2 năm và có vài kết luận như sau: Những trẻ thừa cân béo phì nếu được uống đủ lượng sữa theo khuyến nghị (#500ml/ngày) sẽ có thể phòng chống được các rối loạn chuyển hóa bao gồm đái thái đường, bệnh tim mạch, thừa cân béo phì. Một kết quả đáng ghi nhận là có tới khoảng 90% trẻ thừa cân – béo phì trong nghiên cứu không uống đủ lượng sữa khuyến nghị3.
Quay lại đánh giá của Tiến sĩ Anestis Dougkas, Viện Paul Bocuse, Ecully, Lyon, Cộng hòa Pháp. Ông và cộng sự đã bỏ ra hơn 27 năm (1.1990 – 6.2017) phân tích tổng hợp từ 43 nghiên cứu mô tả cắt ngang, 32 nghiên cứu đoàn hệ và 20 thử nghiệm có đối chứng. Tổng cộng 95 phân tích các nghiên cứu, thử nghiệm với hơn 203.000 cá thể, ông và cộng sự đã đưa ra các kết luận cuối cùng như sau:
– Sữa và các sản phẩm từ sữa không có liên quan với tình trạng thừa cân béo phì ở trẻ em.
– Loại sữa và và các sản phẩm từ sữa cũng không có liên quan tình trạng thừa cân – béo phì theo tuổi của trẻ.
– Nhóm tác giả tuyên bố: Kết quả phân tích của chúng tôi sẽ làm mất hay ít ra cũng làm giảm mối lo ngại của các bậc phụ huynh về câu hỏi “có hay không sữa là nguyên nhân gây thừa cân – béo phì”
– Sữa không có tác dụng nào bất lợi đối với trẻ thừa cân – béo phì.
Ngoài ra, nhiều nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng, Sữa không những không là nguyên nhân gây thừa cân, béo phì mà còn có tác dụng phòng chống một số bệnh về rối loạn chuyển hóa.
Một nghiên cứu được xuất bản bởi ELSEVIER vào tháng 1 năm 2017 (một nhà xuất bản học thuật và tài liệu y học uy tín bậc nhất thế giới) và được đăng tải trên PubMed tháng 12.2017. Nghiên cứu kết luận “Tiêu thụ sữa nguyên kem có tác dụng bảo vệ – phòng chống béo phì mức độ nặng ở trẻ em châu Mỹ – La tinh4
Một nghiên cứu đoàn hệ thực hiện tại HongKong – Trung quốc kéo dài từ 1997 – 2012. Nghiên cứu theo dõi mọi tiêu chí liên quan từ khi trẻ được sinh ra đến khi 15 tuổi, kết luận rằng không có liên quan giữa thừa cân – béo phì trẻ vị thành niên với việc dung nạp sữa và các sản phẩm từ sữa5.
Riêng tại Việt Nam, Viện dinh dưỡng quốc gia khuyến nghị như sau:
- 3-5 tuổi: # 400ml/ngày;
- 6-7 tuổi: # 450 ml/ngày;
- 8-9 tuổi: # 500 ml/ngày;
- 10 – 18 tuổi: # 600ml/ngày.
- Người trưởng thành: 300 – 500ml/ngày tùy theo độ tuổi.
Tóm lại, sữa là một thực phẩm bổ cần được sung thường xuyên cho khẩu phần hàng ngày, không nên thay thế cho các bữa chính. Dinh dưỡng hợp lý cần phải đủ và cân đối các thành phần dưỡng chất quan trọng và phân bố các bữa ăn thích hợp theo từng độ tuổi cũng như thực trạng dinh dưỡng – sức khỏe của mỗi người.Những điều cần lưu ý về sữa:
- Sữa có hầu như đầy đủ mọi thành phần dưỡng chất thiết yếu cho quá trình hình thành, tăng trưởng và phát triển cơ thể.
- Các thành phần dưỡng chất có trong sữa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng cho mọi độ tuổi vòng đời cũng như rất tốt đối với sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.
- Không có chứng cứ đủ mạnh để nói rằng có sự liên quan giữa thừa cân – béo phì và dung nạp sữa. Hơn nữa, còn có nhiều chứng cứ y học chứng minh sữa hỗ trợ phòng chống thừa cân béo phì.
- Các bậc phụ huynh không cần lo lắng, băng khoăn với câu hỏi “có hay không sữa là nguyên nhân gây thừa cân – béo phì?”